{"id":1297,"date":"2019-07-20T15:28:21","date_gmt":"2019-07-20T13:28:21","guid":{"rendered":"http:\/\/diabeciaki.pl\/?p=1297"},"modified":"2021-01-21T13:15:13","modified_gmt":"2021-01-21T12:15:13","slug":"edukator-zdrowotny-jako-asystent-osoby-niepelnosprawnej-w-placowkach-nauczania-powszechnego-w-polsce","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/diabeciaki.pl\/?p=1297","title":{"rendered":"Edukator Zdrowotny – publikacja"},"content":{"rendered":"\n
\"\"
Barbara Kucharska, Edukator Zdrowotny, Prezes Fundacji Diabeciaki<\/figcaption><\/figure><\/div>\n\n\n\n

EDUKATOR ZDROWOTNY JAKO ASYSTENT OSOBY NIEPE\u0141NOSPRAWNEJ W PLAC\u00d3WKACH NAUCZANIA POWSZECHNEGO W POLSCE<\/strong><\/p>\n\n\n\n

Barbara Kucharska, Fundacja DIABECIAKI, 90-562 \u0141\u00f3d\u017a, ul. \u0141\u0105kowa 11, e-mail: prezes@diabeciaki.pl<\/a> <\/p>\n\n\n\n

STRESZCZENIE<\/strong><\/p>\n\n\n\n

Edukacja\nukierunkowana na potrzeby zdrowotne uczni\u00f3w\nniepe\u0142nosprawnych w wyniku choroby przewlek\u0142ej w Polsce pozostaje\npustym wyra\u017ceniem, krzes\u0142em bez oparcia. Niniejszy artyku\u0142 zawiera\npropozycje zmian w szkolnictwie, kt\u00f3re\ndzi\u0119ki poparciu zainteresowanych Zespo\u0142\u00f3w Terapeutycznych, maja\nszanse wype\u0142ni\u0107 luk\u0119 edukacyjna w zakresie chor\u00f3b\nprzewlek\u0142ych i post\u0119powaniu z uczniem niepe\u0142nosprawnym w\nplac\u00f3wkach\nnauczania powszechnego w Polsce poprzez wprowadzenie funkcji\nEdukatora Zdrowotnego. \n<\/p>\n\n\n\n

Edukator\nZdrowotny to osoba choruj\u0105ca na cukrzyc\u0119 typu 1, wykszta\u0142cona\npodczas specjalistycznych studi\u00f3w\npodyplomowych prowadzonych na wydziale Promocji Zdrowia Uniwersytetu\nMedycznego w \u0141odzi. Celem artyku\u0142u jest wykazanie, jak wa\u017cn\u0105 rol\u0119\npe\u0142ni Edukator Zdrowotny w procesie edukacyjnym dzieci i m\u0142odzie\u017cy\nniepe\u0142nosprawnej w wyniku chor\u00f3b\nprzewlek\u0142ych w plac\u00f3wkach\no\u015bwiatowych polskiego systemu edukacji powszechnej. \n<\/p>\n\n\n\n

WST\u0118P<\/strong><\/p>\n\n\n\n

Szkolna\nedukacja zdrowotna w Polsce skupia si\u0119 na dw\u00f3ch\ng\u0142\u00f3wnych\nobszarach: wychowania fizycznego i sportu oraz na upowszechnianiu\nwiedzy i nawyk\u00f3w\nzwi\u0105zanych z prowadzeniem zdrowego stylu \u017cycia [1-5]. Zar\u00f3wno\nz za\u0142o\u017ce\u0144 programowych, jak i realizowanych konkretnych program\u00f3w\nwynika, \u017ce edukacja ta skierowana jest do os\u00f3b\nzdrowych w r\u00f3\u017cnym wieku szkolnym. Natomiast szkolna edukacja\nukierunkowana na potrzeby dzieci i m\u0142odzie\u017cy niepe\u0142nosprawnej w\nwyniku chor\u00f3b\nprzewlek\u0142ych nie istnieje, prowadz\u0105c do marginalizacji potrzeb\nzdrowotnych tej grupy m\u0142odych os\u00f3b.\nCoraz powszechniejszym zjawiskiem staje si\u0119 wykluczenie z systemu\nedukacji powszechnej oraz izolacja spo\u0142eczna m\u0142odych os\u00f3b\nchorych przewlekle, wynikaj\u0105ca z zaniedba\u0144 systemowych i niewiedzy,\npanuj\u0105cej zar\u00f3wno\nw\u015br\u00f3d\nnauczycieli, jak i grup r\u00f3wie\u015bniczych.\nJednocze\u015bnie, ka\u017cda choroba (nie tylko przewlek\u0142a, chocia\u017c taka w\nszczeg\u00f3lno\u015bci)\njest jednym z najbardziej niechcianych i niepo\u017c\u0105danych zjawisk dla\nka\u017cdego cz\u0142onka spo\u0142ecze\u0144stwa. Akceptacja choroby jest procesem\nniezwykle trudnym, zar\u00f3wno\ndla samej osoby chorej, jak i dla cz\u0142onk\u00f3w\nrodziny i poszczeg\u00f3lnych\ngrup spo\u0142ecznych, do kt\u00f3rych\nosoba chora nale\u017cy. Bez w\u0105tpienia, akceptacja choroby i pogodzenie\nsi\u0119 ze stanem zdrowia, odbiegaj\u0105cego od przyj\u0119tych norm\nspo\u0142ecznych w nowoczesnym spo\u0142ecze\u0144stwie, przychodzi najtrudniej\nosobie w wieku rozwojowym \u2013 dziecku, u kt\u00f3rego\nzdiagnozowano chorob\u0119 przewlek\u0142\u0105 [6]. Chocia\u017c problem ten dotyczy\nwszystkich chor\u00f3b\nprzewlek\u0142ych, w spos\u00f3b\nszczeg\u00f3lny\nuwidacznia si\u0119 w przypadku dzieci z cukrzyc\u0105 [7] Wczesne objawy\ncukrzycy s\u0105 zwykle nierozpoznawalne, gdy\u017c nale\u017c\u0105\ndo nich zm\u0119czenie, senno\u015b\u0107, nadmierne pragnienie. Symptomy te, w\nszczeg\u00f3lno\u015bci\nu dzieci, trudno jednoznacznie skojarzy\u0107 z cukrzyc\u0105. Dlatego\nkonkretna diagnoza cukrzycy jest zawsze zaskoczeniem dla dziecka i\ndla rodzic\u00f3w:\nu dziecka, kt\u00f3re\nnie sprawia\u0142o wra\u017cenia chorego, nagle rozpoznawana jest\nniebezpieczna choroba przewlek\u0142a, z kt\u00f3r\u0105\nb\u0119dzie si\u0119 zmaga\u0107 do ko\u0144ca\n\u017cycia\nnie tylko dziecko, ale i ca\u0142a rodzina. Taka diagnoza wywo\u0142uje szok,\nwzmagany cz\u0119sto przez stygmatyzacj\u0119 os\u00f3b\nchorych na cukrzyc\u0119, jak i przez medialny chaos i kr\u0105\u017c\u0105ce mity,\nkt\u00f3re\nstaj\u0105 si\u0119 przyczyn\u0105 odrzucenia spo\u0142ecznego. Dodatkowo, cukrzyca\npowoduje powstanie poczucia zagro\u017cenia zwi\u0105zanego z konieczno\u015bci\u0105\nwprowadzenia szeregu zmian w dotychczasowym trybie \u017cycia rodziny.\nJest to \u017ar\u00f3d\u0142em\nwielu trudnych sytuacji, poniewa\u017c wp\u0142ywa na spos\u00f3b\nfunkcjonowania dziecka na r\u00f3\u017cnych p\u0142aszczyznach \u017cycia codziennego\n[8]. \n<\/p>\n\n\n\n

Diagnoza cukrzycy czy innej choroby przewlek\u0142ej, stawia m\u0142odego cz\u0142owieka w sytuacji trudnej, kt\u00f3ra zak\u0142\u00f3ca, a niekiedy uniemo\u017cliwia realizacj\u0119 cel\u00f3w, zada\u0144, plan\u00f3w i potrzeb. Cz\u0119ste pobyty w szpitalu, odizolowanie od \u015brodowiska rodzinnego, a tak\u017ce konieczno\u015b\u0107 \u015bcis\u0142ego przestrzegania rygor\u00f3w leczenia powoduj\u0105, i\u017c z czasem narastaj\u0105 symptomy zm\u0119czenia. Dzieci choruj\u0105ce przez wiele lat na cukrzyc\u0119, wykazuj\u0105 wi\u0119ksze nasilenie objaw\u00f3w zm\u0119czenia w por\u00f3wnaniu z dzie\u0107mi z chorob\u0105 \u015bwie\u017co zdiagnozowan\u0105. Cech\u0105 charakterystyczn\u0105 dla nastoletnich cukrzyk\u00f3w jest te\u017c odczuwanie tego zm\u0119czenia w ca\u0142ym ciele; cz\u0119sto m\u0142ode osoby z tej grupy uskar\u017caj\u0105 si\u0119 na r\u00f3\u017cne dolegliwo\u015bci fizyczne b\u00f3le kr\u0119gos\u0142upa, n\u00f3g, staw\u00f3w, mi\u0119\u015bni. Miewaj\u0105 okresy senno\u015bci w ci\u0105gu dnia, jednocze\u015bnie skar\u017c\u0105c si\u0119 na trudno\u015bci z zasypianiem. Osobom chorym d\u0142ugotrwale nierzadko brak cierpliwo\u015bci, energii, trac\u0105 zainteresowanie dotychczasowymi zaj\u0119ciami. Nieraz staj\u0105 si\u0119 napi\u0119te, dra\u017cliwe, k\u0142\u00f3tliwe, p\u0142aczliwe. Ponadto maj\u0105 oni raczej zani\u017con\u0105 samoocen\u0119, brak im pewno\u015bci siebie. <\/p>\n\n\n\n

Nastolatki\nchoruj\u0105ce na cukrzyc\u0119 \u017cyj\u0105 w stanie przewlek\u0142ego obci\u0105\u017cenia\npsychicznego spowodowanego konieczno\u015bci\u0105 sta\u0142ego i aktywnego\nanga\u017cowania si\u0119 w leczenie. Prowadzi to do poczucia nieustannego\nzagro\u017cenia, winy, niskiej samooceny i niestety do depresji.\n\u015awiadomo\u015b\u0107 nieuleczalno\u015bci choroby oraz obawy przed ewentualnymi\npowik\u0142aniami s\u0105 czynnikami dodatkowo obci\u0105\u017caj\u0105cym psychik\u0119\nnastolatk\u00f3w,\nco w efekcie mo\u017ce prowadzi\u0107 do pojawienia si\u0119, a nast\u0119pnie\nzaostrzenia objaw\u00f3w\nchoroby g\u0142\u00f3wnej.<\/p>\n\n\n\n

To,\njak bardzo cukrzyca uniemo\u017cliwia funkcjonowanie choremu dziecku w\nspo\u0142ecze\u0144stwie, zale\u017cy nie tylko od samej choroby i jej przyczyn,\nale tak\u017ce od sposobu akceptacji trudno\u015bci zwi\u0105zanych z chorob\u0105\nprzez chorego. Taka choroba jak cukrzyca mo\u017ce by\u0107 traktowana przez\ndziecko jako s\u0142abo\u015b\u0107,\nwada, a nawet i kara. W ten spos\u00f3b\ncukrzyca staje si\u0119 wrogiem, a walka z ni\u0105 staje si\u0119 \u017cyciowym\ncelem dziecka, co negatywnie wp\u0142ywa na jego dalszy, prawid\u0142owy\nrozw\u00f3j\noraz na samo postrzeganie choroby jako \u201eniemo\u017cliwej do\nzarz\u0105dzania\u201d. D\u0142ugotrwa\u0142e obci\u0105\u017cenia psychiczne, zwi\u0105zane z\nchorob\u0105 oraz jej leczeniem, mog\u0105 doprowadzi\u0107 do zmiany obrazu\nsamego siebie oraz sposobu warto\u015bciowania w\u0142asnych potrzeb u m\u0142odej\nosoby chorej na cukrzyc\u0119. \n<\/p>\n\n\n\n

Takiemu\npostrzeganiu przeczy post\u0119p technologiczny ostatnich trzech dekad,\njaki dokona\u0142 si\u0119 w leczeniu cukrzycy. Obecnie, dzi\u0119ki zastosowaniu\nnowoczesnych system\u00f3w\nmonitorowania glikemii i rozwi\u0105za\u0144 technicznych (np. aplikacje\nmobilne), cukrzyca jest chorob\u0105 nie tylko \u201emo\u017cliw\u0105 do\nzarz\u0105dzania\u201d, ale w\u0142a\u015bciwie prowadzona nie stanowi przeszkody\ndla wszelkich aktywno\u015bci, w tym sportowych, w\u0142a\u015bciwych dla dzieci\ni m\u0142odzie\u017cy w wieku szkolnym oraz dla os\u00f3b\ndoros\u0142ych. Z cukrzyc\u0105 mo\u017cna si\u0119 zaprzyja\u017ani\u0107 i prowadzi\u0107\nnormalny tryb \u017cycia, maj\u0105c jej \u015bwiadomo\u015b\u0107. Aby zbudowa\u0107 tak\u0105\n\u015bwiadomo\u015b\u0107 u m\u0142odej osoby ze zdiagnozowan\u0105 cukrzyc\u0105, konieczna\njest wsp\u00f3\u0142praca z osob\u0105 do\u015bwiadczon\u0105 \u2013 Edukatora Zdrowotnego,\nkt\u00f3ry\nprzejmie rol\u0119 wspomagaj\u0105c\u0105 w procesie edukacyjnym: rol\u0119\nproaktywn\u0105, a nie tylko reaktywn\u0105 w sytuacjach kryzysowych. To\nEdukator zna i potrafi rozpozna\u0107 przejawy r\u00f3\u017cnych stan\u00f3w\nchorobowych w cukrzycy oraz udzieli\u0107 pierwszej pomocy. Jednocze\u015bnie,\nEdukator rozpoznaj\u0105c stany z\u0142ego samopoczucia i obni\u017conej\nsprawno\u015bci intelektualnej dziecka spowodowane wahaniem poziomu cukru\nwe krwi, umie uwzgl\u0119dni\u0107 je w codziennym procesie uczenia si\u0119 (od\nstrony dziecka) oraz nauczania (od strony nauczyciela). \n<\/p>\n\n\n\n

EDUKATOR ZDROWOTNY \u2013 KSZTA\u0141CENIE I ROLA W SYSTEMIE EDUKACJI SZKOLNEJ<\/strong><\/p>\n\n\n\n

Choroby przewlek\u0142e, ich monitoring, prowadzenie i ca\u0142o\u015bciowy proces leczenia, s\u0105 najwi\u0119kszym wyzwaniem dla ka\u017cdego systemu opieki zdrowotnej i edukacji. Szczeg\u00f3lny nacisk edukacyjny zwi\u0105zany z codziennym monitoringiem m\u0142odych os\u00f3b choruj\u0105cy przewlekle powinien by\u0107 po\u0142o\u017cony w plac\u00f3wkach edukacji powszechnej. Nadz\u00f3r nad dzie\u0107mi i m\u0142odzie\u017c\u0105 niepe\u0142nosprawn\u0105 w wyniku choroby przewlek\u0142ej w plac\u00f3wce o\u015bwiatowej wymaga nie tylko podstawowej i aktualnej wiedzy jakie podj\u0105\u0107 pierwsze przedmedyczne dzia\u0142ania w przypadkach zaistnienia sytuacji problematycznych, ale przede wszystkim umiej\u0119tno\u015bci edukowania i utrwalania dobrych nawyk\u00f3w zdrowotnych. Plac\u00f3wki o\u015bwiatowe, w kt\u00f3rych funkcjonuj\u0105 dzieci i m\u0142odzie\u017c nie s\u0105 przygotowane, aby pom\u00f3c zar\u00f3wno samym uczniom chorym, nauczycielom oraz uczniom zdrowym – w podejmowaniu odpowiednich dzia\u0142a\u0144, w wypracowywaniu metod sprzyjaj\u0105cych wsp\u00f3\u0142\u017cyciu w jednej, szkolnej grupie spo\u0142ecznej. Powsta\u0142y w 2011 roku projekt zawodu Edukatora Zdrowotnego, ma wyj\u015b\u0107 naprzeciw tym od wielu lat zdefiniowanym potrzebom [9]. Celem projektu jest po\u0142\u0105czenie wszystkich aspekt\u00f3w w zakresie edukacji zdrowotnej: profilaktyki, edukacyjnych \u015bcie\u017cek zdrowia, asystencji osobistej dla os\u00f3b z chorobami przewlek\u0142ymi, kt\u00f3re wymagaj\u0105 pomocy osoby trzeciej (g\u0142\u00f3wnie dla dzieci chorych na cukrzyc\u0119 typ I) w skonkretyzowane dzia\u0142anie edukacyjno-prewencyjne, jakim jest funkcja Edukatora Zdrowotnego w nowoczesnym szkolnictwie powszechnym. <\/p>\n\n\n\n

Przygotowanie\nosoby do wykonywania zawodu Edukatora Zdrowotnego musi opiera\u0107 si\u0119\nna zintegrowanym modelu kszta\u0142cenia uzupe\u0142niaj\u0105cego. Dlatego, wraz\nz ide\u0105 samego zawodu, w Fundacji \u201eDiabeciaki\u201d opracowano\nspecjalny program Studi<\/em>\u00f3<\/em>w\nPodyplomowych dla edukator<\/em>\u00f3<\/em>w\nzdrowotnych w zakresie promocji zdrowia, edukacji zdrowotnej i\nprofilaktyki cukrzycy i zwi\u0105zanych z ni\u0105 chor<\/em>\u00f3<\/em>b\nprzewlek\u0142ych u dzieci i m\u0142odzie\u017cy<\/em>.\nCukrzyca, astma, alergie, celiakia, choroby uk\u0142adu kr\u0105\u017cenia s\u0105\ncoraz powszechniejsze w\u015br\u00f3d\ndzieci i m\u0142odzie\u017cy. Istnieje zatem ogromna potrzeba, aby plac\u00f3wki\no\u015bwiatowe by\u0142y dobrze przygotowane i sta\u0142y si\u0119 mocnym wsparciem\ndla rodzic\u00f3w,\nlekarzy, ale r\u00f3wnie\u017c\nsamych nauczycieli. Za\u0142o\u017ceniem tych studi\u00f3w\npodyplomowych jest poszerzenie wiedzy o chorobach przewlek\u0142ych\npoprzez zastosowanie nowych form nauczania, \u0142\u0105cz\u0105cych wiedz\u0119\nteoretyczn\u0105 z do\u015bwiadczeniem os\u00f3b\nchorych, w oparciu o zdefiniowane oczekiwania wyra\u017cone przez\npodopiecznych m.in. Fundacji \u201eDiabeciaki\u201d, przeanalizowane przez\nwsp\u00f3\u0142pracuj\u0105cych z Fundacj\u0105 specjalist\u00f3w\nz zakresu diabetologii i wdro\u017cone do edukacji podyplomowej. Wiedza\nuzyskana w trakcie tych studi\u00f3w\npodyplomowych stanowi doskona\u0142e uzupe\u0142nienie wcze\u015bniej zdobytych\nkwalifikacji na takich kierunkach jak np. piel\u0119gniarstwo, farmacja,\nbiologia z dydaktyk\u0105, pedagogika, socjologia, psychologia i wielu\ninnych. \n<\/p>\n\n\n\n

Studia\nPodyplomowe dla Edukator<\/em>\u00f3<\/em>w\nZdrowotnych<\/em>\npozwalaj\u0105 uzyska\u0107 wiedz\u0119 i umiej\u0119tno\u015bci niezb\u0119dne do\nprowadzenia edukacji prozdrowotnej, utrwalania dobrych nawyk\u00f3w\n\u017cywieniowych oraz dobrej kondycji psychofizycznej, wspierania rodzin\ni pacjent\u00f3w\nz chorobami przewlek\u0142ymi w \u015brodowisku szkolnym\/zawodowym oraz\nwsparcia w tym obszarze dzia\u0142a\u0144 lekarza \nrodzinnego\/diabetologa\/pediatry.<\/p>\n\n\n\n

Celem studi\u00f3w jest przekazanie oraz usystematyzowanie og\u00f3lnej wiedzy na temat:<\/strong><\/p>\n\n\n\n

  1. \n\tzachowa\u0144\n\tprozdrowotnych w zakresie cukrzycy i zwi\u0105zanych z ni\u0105 chor\u00f3b\n\tprzewlek\u0142ych u dzieci i m\u0142odzie\u017cy, \n\t\n\t<\/li>
  2. \n\tleczenia\n\tcukrzycy, w tym insulinoterapii, zasad w\u0142a\u015bciwego \u017cywienia,\n\tfizykoterapii, \n\t\n\t<\/li>
  3. \n\tanatomii,\n\tfizjologii i patofizjologii wybranych uk\u0142ad\u00f3w\n\ti narz\u0105d\u00f3w\n\twewn\u0119trznych,\n\t<\/li>
  4. \n\tratownictwa\n\tmedycznego, \n\t\n\t<\/li>
  5. \n\tpsychologii\n\tz elementami psychoanalizy, \n\t\n\t<\/li>
  6. \n\tpedagogiki\n\tz metodyk\u0105 nauczania, \n\t\n\t<\/li>
  7. \n\tpsychoprofilaktyki\n\ti komunikacji interpersonalnej, \n\t\n\t<\/li>
  8. \n\torganizacji\n\t\u015bwiadcze\u0144 zdrowotnych na rzecz os\u00f3b\n\tchorych przewlekle w powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym oraz w\n\tprywatnej ofercie produktowej.\n<\/li><\/ol>\n\n\n\n

    Sposoby prowadzenia zaj\u0119\u0107 umo\u017cliwiaj\u0105 osi\u0105gni\u0119cie za\u0142o\u017conych efekt\u00f3w kszta\u0142cenia; s\u0105 to mi\u0119dzy innymi wyk\u0142ady, seminaria, \u0107wiczenia w formie warsztatowej. Efekty kszta\u0142cenia monitorowane s\u0105 na bie\u017c\u0105co przez prowadz\u0105cych poszczeg\u00f3lne przedmioty wyk\u0142adowc\u00f3w w porozumieniu z kierownictwem studi\u00f3w za pomoc\u0105 r\u00f3\u017cnorodnych sposob\u00f3w oceny efekt\u00f3w kszta\u0142cenia: prezentacji, warsztat\u00f3w, prac zespo\u0142owych, obserwacji i oceny umiej\u0119tno\u015bci praktycznych, zaanga\u017cowania w dyskusje. Sprawdzanie efekt\u00f3w kszta\u0142cenia w warunkach ograniczonego czasu pozwala oceni\u0107 jego umiej\u0119tno\u015bci organizowania pracy, samodzielno\u015b\u0107 my\u015blenia oraz komunikowania si\u0119 w warunkach stresowych. Absolwent uzyskuje wiedz\u0119 i kwalifikacje w zakresie promocji zdrowia, edukacji zdrowotnej i profilaktyki cukrzycy i zwi\u0105zanych z ni\u0105 chor\u00f3b przewlek\u0142ych u dzieci i m\u0142odzie\u017cy. Zdobyte umiej\u0119tno\u015bci i kwalifikacje potwierdzone s\u0105 \u015bwiadectwem uko\u0144czenia Studi\u00f3w Podyplomowych.<\/p>\n\n\n\n

    Podczas\nnauki studenci omawianych Studi<\/em>\u00f3<\/em>w\npodyplomowych<\/em>,\nuzyskuj\u0105 tak\u017ce wiedz\u0119 z zakresu przepis\u00f3w\nprawa dotycz\u0105cych \u015bwiadcze\u0144 na rzecz os\u00f3b\nchorych przewlekle. Pozwala to na prawid\u0142ow\u0105 i odpowiednio wczesn\u0105\nidentyfikacj\u0119 potrzeb pacjenta w \u017cyciu codziennym, jak i w\nsytuacjach nag\u0142ych, zwi\u0105zanych np. ze zmianami w sposobie leczenia.\nStudenci ucz\u0105 si\u0119 r\u00f3wnie\u017c\nstosownego nadzorowania funkcjonowania swoich podopiecznych w\nsystemie opieki zdrowotnej, co zabezpiecza realizacj\u0119 niezb\u0119dnych\npotrzeb pacjent\u00f3w;\npolski system opieki zdrowotnej jest trudny dla ka\u017cdego pacjenta, a\ndla pacjent\u00f3w\nm\u0142odych, choruj\u0105cych przewlekle i ich rodzin – stanowi kolejne,\nci\u0105g\u0142e wyzwanie. \n<\/p>\n\n\n\n

    Edukator\nZdrowotny powinien mie\u0107 przygotowanie psychologiczne. Cukrzyca ju\u017c\nod momentu samego jej rozpoznania jest \u017ar\u00f3d\u0142em\nstresu, reakcji l\u0119kowych, zaburze\u0144 depresyjnych. Zwi\u0105zek mi\u0119dzy\ndepresj\u0105 a cukrzyc\u0105 dostrzegany by\u0142 w medycynie od ponad 300 lat\n[10]. Liczne badania, prowadzone od lat 80-tych minionego wieku\nwskazuj\u0105 na dodatni\u0105 korelacj\u0119 mi\u0119dzy cukrzyc\u0105 a upo\u015bledzeniem\nfunkcji poznawczych u chorych na cukrzyc\u0119. Zagro\u017cenie utrat\u0105\nniezale\u017cno\u015bci wskutek post\u0119puj\u0105cego pogorszenia funkcji\npoznawczych i sprawno\u015bci fizycznej mo\u017ce by\u0107 powodem wi\u0119kszych\nobaw i stresu ni\u017c kliniczny post\u0119p znanych powik\u0142a\u0144 cukrzycy\n[11]. \u015awiadomo\u015b\u0107 w\u0142asnej\nchoroby, jej nieuleczalno\u015bci oraz zagro\u017cenia stanami hipoglikemii,\nkwasicy ketonowej, a tak\u017ce mo\u017cliwo\u015bci rozwoju p\u00f3\u017anych powik\u0142a\u0144\nchoroby, mo\u017ce mocno wp\u0142ywa\u0107 na nastr\u00f3j\ni zachowania spo\u0142eczne dzieci i m\u0142odzie\u017cy. Zindywidualizowane\nwsparcie psychologiczno-pedagogiczne dla ucznia przewlekle chorego\njest kolejnym aspektem proponowanych Studi<\/em>\u00f3<\/em>w\npodyplomowych<\/em>.\nTego typu pomoc jest niezb\u0119dnym elementem egzystencji w szkole,\nkt\u00f3ry\nma bezpo\u015brednie prze\u0142o\u017cenie na wyniki nauczania oraz odnalezienie\nsi\u0119 chorego w grupie r\u00f3wie\u015bniczej.\nZgodnie z uregulowaniami prawnymi [12-15] dzieci z cukrzyc\u0105 i innymi\nchorobami przewlek\u0142ymi zaliczone s\u0105 do grupy dzieci ze\nspecyficznymi trudno\u015bciami w uczeniu si\u0119, dla kt\u00f3rych\ndyrektor szko\u0142y powinien zorganizowa\u0107 pomoc polegaj\u0105c\u0105 na\nrozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i\nedukacyjnych ucznia oraz rozpoznawaniu jego indywidualnych mo\u017cliwo\u015bci\npsychofizycznych. Dlatego proponowane Studia\npodyplomowe<\/em>\nmog\u0105 sta\u0107 si\u0119 niezwykle przydatne m.in. dla pracownik\u00f3w\nplac\u00f3wek\no\u015bwiatowych.<\/p>\n\n\n\n

    Zak\u0142adaj\u0105c,\n\u017ce Edukatorem Zdrowotnym, zatrudnionym przez dan\u0105 plac\u00f3wk\u0119\njest osoba, kt\u00f3ra\nma wiedz\u0119 i w\u0142asne do\u015bwiadczenie w obs\u0142udze sprz\u0119tu\nelektronicznego w jaki jest wyposa\u017cone dziecko chore na cukrzyc\u0119,\nnast\u0119puje bezprecedensowa poprawa bezpiecze\u0144stwa zar\u00f3wno\ndla samych dzieci chorych, jak i dla ich otoczenia. Do\u015bwiadczony i\nwykszta\u0142cony Edukator Zdrowotny potrafi zmierzy\u0107 poziom cukru, wie\njak post\u0105pi\u0107 w sytuacjach problemowych np. wymiana wk\u0142ucia w\nprzypadku korzystania przez chore dziecko z pompy insulinowej;\nEdukator Zdrowotny potrafi tak\u017ce radzi\u0107 sobie w sytuacjach\nzagra\u017caj\u0105cych zdrowiu i \u017cyciu podopiecznego np. w przypadku\nhipoglikemii (powik\u0142anie cukrzycy gro\u017c\u0105ce \u015bmierci\u0105 oznaczaj\u0105ce\nspadek poziomu cukru we krwi poni\u017cej 20mg\/dl) umie wykona\u0107 zastrzyk\nGlukaGenu oraz wie jak udzieli\u0107 pomocy dziecku w przypadku\nhiperglikemii (powik\u0142anie zwi\u0105zane z wysokim poziomem cukru we\nkrwi, kt\u00f3re\nmo\u017ce\npowodowa\u0107 zagra\u017caj\u0105c\u0105 \u017cyciu kwasic\u0119 ketonow\u0105). Tego typu\npowik\u0142ania mog\u0105 wyst\u0119powa\u0107 w sytuacjach stresowych dla dziecka\nnp. podczas egzamin\u00f3w.\nZgodnie z prawem, podczas egzamin\u00f3w\nmusi by\u0107 obecna osoba towarzysz\u0105ca dziecku choremu na cukrzyc\u0119,\nzabezpieczaj\u0105ca dziecko i b\u0119d\u0105ca w stanie rozpozna\u0107 zagro\u017cenia\nzwi\u0105zane z wahaniem poziom\u00f3w\ncukru we krwi u dziecka i udzieli\u0107 na czas w\u0142a\u015bciwiej pomocy.\nZar\u00f3wno\nw przypadku hipoglikemii jak i hiperglikemii chory musi odzyska\u0107\nr\u00f3wnowag\u0119\npsychiczn\u0105 i samodzielno\u015b\u0107 umys\u0142ow\u0105, aby zasi\u0105\u015b\u0107 do dalszej\ncz\u0119\u015bci egzaminu. Edukator asystuje choremu przez ca\u0142y ten czas.<\/p>\n\n\n\n

    EDUKATOR – SYMBOL CZY RZECZYWISTO\u015a\u0106<\/strong><\/p>\n\n\n\n

    S\u0142owo\n\u201eEdukator\u201d w aktualnej, polskiej rzeczywisto\u015bci jest s\u0142owem\npowszechnie u\u017cywanym, kt\u00f3re\njednak nie odpowiada rzeczywistemu znaczeniu. Wed\u0142ug \u201eS\u0142ownika\nJ\u0119zyka Polskiego\u201d edukator to \u201dosoba, kt\u00f3ra\nzawodowo zajmuje si\u0119 edukacj\u0105 – uczeniem, kszta\u0142ceniem kogo\u015b;\nnauczyciel\u201d [16]. Tymczasem, jak wynika z moich obserwacji, \ndzisiaj \u201eedukator\u201d to w wi\u0119kszo\u015bci przypadk\u00f3w\npuste s\u0142owo, za kt\u00f3rym\nnie tylko nie stoi cz\u0142owiek, ale r\u00f3wnie\u017c\n\u017cadna idea. S\u0142owo to znajduje swoje oparcie tylko i wy\u0142\u0105cznie w\nwizji edukatora, kt\u00f3ry\nnie ma ludzkiej postaci, osobowo\u015bci, inteligencji, wiedzy, wreszcie\nempatii. W przeciwie\u0144stwie do samej wizji, osoba-edukator,\nspe\u0142niaj\u0105cy swoje zadania szczeg\u00f3lnie\nw obszarze zdrowia, jest konieczno\u015bci\u0105; Edukator staje si\u0119 bowiem\nodpowiedzi\u0105 na jasno zdefiniowane spo\u0142eczne potrzeby (a tym samym:\nbraki) w zakresie edukacji zdrowotnej w plac\u00f3wkach\no\u015bwiatowych. Edukator, jako asystent osoby chorej przewlekle w\nszko\u0142ach, przedszkolach, \u017c\u0142obkach, plac\u00f3wkach\nwychowawczych, domach dziecka, to cz\u0142owiek, kt\u00f3ry\nistnieje w programie proponowanych Studi<\/em>\u00f3<\/em>w\npodyplomowych<\/em>.\nPonadto, zaw\u00f3d\nEdukator Zdrowotny to propozycja r\u00f3wnie\u017c\ndla os\u00f3b\nniepe\u0142nosprawnych.<\/p>\n\n\n\n

    Obecnie,\ncukrzyca typu 1 u dzieci i m\u0142odzie\u017cy, jest najlepiej ze wszystkich\nchor\u00f3b\nprzewlek\u0142ych wyposa\u017con\u0105 w elektroniczne \u201egad\u017cety\u201d\npozwalaj\u0105ce na zdecydowanie lepsz\u0105 kontrol\u0119 choroby. S\u0105 to \nsystemy ci\u0105g\u0142ego monitorowania glikemii, cz\u0119sto sprz\u0119\u017cone z\nnowoczesnymi pompami insulinowymi i urz\u0105dzeniami mobilnymi typu\nsmartfon. Takie systemy u\u0142atwiaj\u0105 podejmowanie w\u0142a\u015bciwych decyzji\nterapeutycznych w ci\u0105gu ca\u0142odobowego funkcjonowania organizmu.\nPomimo tego, cukrzyca u dziecka w wieku 3-8 lat, ucz\u0119szczaj\u0105cego\ncodziennie do plac\u00f3wki\no\u015bwiatowej, wymaga obecno\u015bci osoby asystuj\u0105cej podczas wykonywania\npodstawowych czynno\u015bci dotycz\u0105cych choroby: higieny, pomocy w\npomiarze cukru we krwi, przeliczenia wymiennik\u00f3w\nw\u0119glowodanowych i bia\u0142kowo-t\u0142uszczowych, jakie zjad\u0142o dziecko w\nposi\u0142ku oraz zrekompensowania posi\u0142ku insulin\u0105 podan\u0105 zgodnie ze\nschematem leczenia dziecka. Dla nauczycieli, wychowawc\u00f3w\ni pozosta\u0142ej kadry pedagogicznej, a cz\u0119sto\nr\u00f3wnie\u017c\ndla szkolnych piel\u0119gniarek, czas pobytu w szkole m\u0142odej osoby\nchorej na cukrzyc\u0119 i\nproces post\u0119powania\nz tak\u0105 osob\u0105, stanowi istotny problem, zak\u0142\u00f3caj\u0105cy normalny\nproces edukacyjny zar\u00f3wno\ndziecka chorego, jak i pozosta\u0142ych uczni\u00f3w.\n\n<\/p>\n\n\n\n

    Taka sytuacja spowodowa\u0142a pojawienie si\u0119 w polskich plac\u00f3wkach o\u015bwiatowych nowej postaci: kobiety z podkr\u0105\u017conymi oczami zwana Matk\u0105 Koczuj\u0105c\u0105. Posta\u0107 ta podczas ca\u0142ego pobytu chorego dziecka na zaj\u0119ciach szkolnych, siedzi pod sal\u0105 i wyczekuje. Podczas przerw, wpada do klasy i zabiera dziecku czas na odpoczynek pomi\u0119dzy zaj\u0119ciami mierz\u0105c cukier, podaj\u0105c kanapk\u0119 albo insulin\u0119, je\u015bli poziom cukru przekracza 120 mg\/dl bo w tej sytuacji dziecko nie dostanie je\u015b\u0107. Po dzwonku na kolejn\u0105 lekcj\u0119 Matka Koczuj\u0105ca nadal wyczekuje pod sal\u0105. Do nast\u0119pnej przerwy. I tak przez 5 dni w tygodniu. Jest jeszcze inna, nowa posta\u0107:\nMatka Tolerowana w przypadku dziecka w \u017c\u0142obku lub przedszkolu,\nkt\u00f3ra\ntowarzyszy dziecku ca\u0142y czas podczas zaj\u0119\u0107 po to, aby by\u0142o\n\u201espo\u0142ecznie\nprzystosowane\u201d. Wprowadzenie Edukator\u00f3w\nZdrowotnych do szk\u00f3\u0142 i przedszkoli, jako asystent\u00f3w\ndzieci z cukrzyc\u0105, mo\u017ce skutecznie rozwi\u0105za\u0107 problem Matek\nKoczuj\u0105cych i Matek Tolerowanych, co jednocze\u015bnie b\u0119dzie sprzyja\u0107\npowrotowi matek do pracy, jednocze\u015bnie wspomagaj\u0105c proces\nusamodzielniania dzieci chorych na cukrzyc\u0119. \n<\/p>\n\n\n\n

    WNIOSKI<\/strong><\/p>\n\n\n\n

    Statystyki\nzwi\u0105zane z zachorowalno\u015bci\u0105 na cukrzyc\u0119 wskazuj\u0105, i\u017c z roku na\nrok przybywa w Polsce os\u00f3b\nchorych na t\u0105 chorob\u0119 przewlek\u0142\u0105 [17,18]. Dotyczy to nie tylko\npopulacji os\u00f3b\ndoros\u0142ych, ale tak\u017ce i dzieci. Dlatego z roku na rok w szko\u0142ach\nb\u0119dzie przybywa\u0107 dzieci i m\u0142odzie\u017cy zmagaj\u0105cej si\u0119 z cukrzyc\u0105\ni innymi chorobami przewlek\u0142ymi. \n<\/p>\n\n\n\n

    Plac\u00f3wki\no\u015bwiatowe edukacji powszechnej tworz\u0105 \u015brodowisko nauczania i\nwychowania dzieci, w tym dzieci z r\u00f3\u017cnymi chorobami przewlek\u0142ymi.\n\u015arodowisko to jest niesp\u00f3jne,\ncz\u0119sto dyskryminuj\u0105ce potrzeby dzieci chorych, za\u015b kadra\npedagogiczna nie jest w stanie pe\u0142ni\u0107 jednocze\u015bnie wielu funkcji:\nedukacyjno-opieku\u0144czych oraz asystenckich dla dzieci\nniepe\u0142nosprawnych w wyniku choroby przewlek\u0142ej. Istnieje wi\u0119c\njasno zdefiniowana potrzeba uzupe\u0142nienia kadry\npedagogiczno-wychowawczej o osoby posiadaj\u0105ce wiedz\u0119 o chorobach\nprzewlek\u0142ych, podstawowe umiej\u0119tno\u015bci i kompetencje coachingowe,\npotrzebne doprowadzenia treningu diabetologicznego z pacjentem \u2013\nuczniem chorym na cukrzyc\u0119. Takimi osobami s\u0105 Edukatorzy Zdrowotni.<\/p>\n\n\n\n

    Stworzenie\nprojektu Studi\u00f3w\nPodyplomowych dla Edukator\u00f3w\nZdrowotnych stanowi wyj\u015bcie naprzeciw oczekiwaniom spo\u0142ecze\u0144stwa\nubogiego w wiedz\u0119 i z\u0142aknionego edukacji, ch\u0119tnego do nauki i\nprzyswojenia przekazywanych informacji.<\/p>\n\n\n\n

    Szko\u0142a,\npoprzez Edukator\u00f3w\nZdrowotnych, powinna sta\u0107 si\u0119 wyrazicielem potrzeb dzieci z\ncukrzyc\u0105 oraz innymi chorobami przewlek\u0142ymi na ka\u017cdym polu:\nemocjonalnym, spo\u0142ecznym i kulturalnym, proponuj\u0105c im pe\u0142ne\nwychowanie, w kt\u00f3rym\nnie brakuje \u017cadnego ogniwa. Szko\u0142a powinna po\u0142\u0105czy\u0107 dzia\u0142ania\nr\u00f3\u017cnych os\u00f3b\ni instytucji (szko\u0142a, rodzina, centrum diabetologiczne, personel\nmedyczny w szkole, psycholog szkolny, stowarzyszenie wspieraj\u0105ce\ndiabetyk\u00f3w\ni ich rodziny) dla dobra uczni\u00f3w\nprzewlekle chorych i ich rodzin, dbaj\u0105c o to, aby proces edukacyjny\npozostawa\u0142 sp\u00f3jny,\nniedyskryminuj\u0105cy i polega\u0142 na w\u0142\u0105czeniu spo\u0142ecznym, sprzyjaj\u0105c\nprawid\u0142owemu rozwojowi dzieci. W miar\u0119 mo\u017cliwo\u015bci plac\u00f3wki\nedukacyjne powinny godzi\u0107 wychowanie w szkole ze stylem \u017cycia\ndziecka chorego na cukrzyce w rodzinie i jego funkcjonowaniu we\nwsp\u00f3\u0142czesnym \u015bwiecie, tak aby mog\u0142o ono realizowa\u0107 program\nleczenia oraz prze\u017cywa\u0107 swoj\u0105 chorob\u0119 w spos\u00f3b\njak najmniej traumatyczny. Odpowiednie przygotowanie Edukatora z\nzakresu opieki w cukrzycy jest konieczne dla zapewnienia\nbezpiecze\u0144stwa choremu uczniowi i stworzenie poczucia bezpiecze\u0144stwa\ndla wszystkich z jego otoczenia.<\/p>\n\n\n\n

    Poprzez\nEdukator\u00f3w\nZdrowotnych, ka\u017cda plac\u00f3wka\nedukacji powszechnej powinna zach\u0119ca\u0107 innych uczni\u00f3w\ni pracownik\u00f3w\npedagogicznych, aby utrzymywali sta\u0142y kontakt z rodzin\u0105 dziecka z\ncukrzyc\u0105 oraz do zdobywania wiedzy na temat cukrzycy i umiej\u0119tno\u015bci\nodpowiedniego post\u0119powania wobec chorego dziecka, jak r\u00f3wnie\u017c\ninicjowa\u0107 i popiera\u0107 zdobywanie wiedzy o cukrzycy w szkole poprzez:\norganizowanie kurs\u00f3w\nwiedzy dla personelu, przekazywanie uczniom podstawowych informacji o\ncukrzycy oraz uwra\u017cliwianie na problemy zdrowia i choroby.<\/p>\n\n\n\n

    Dziecko z chorob\u0105 przewlek\u0142\u0105, niezale\u017cnie od kiedy wyst\u0105pi\u0142a musi si\u0119 z chorob\u0105 zaprzyja\u017ani\u0107 i nauczy\u0107 z \u017cy\u0107,\naby z \u017cycia czerpa\u0107 jak najwi\u0119cej, bez szkody dla w\u0142asnego\nzdrowia. Tego nauczy go w\u0142a\u015bnie Edukator. W relacjach dziecko z\ncukrzyc\u0105 – Edukator Zdrowotny chodzi dzi\u015b tak\u017ce o budowanie\nrelacji opartych na poufno\u015bci i zaufaniu z chorym, a nie jedynie\nprzekazywanie wiedzy polegaj\u0105cej na zakazach i nakazach.<\/p>\n\n\n\n

    BIBLIOGRAFIA<\/strong><\/p>\n\n\n\n

    \n[1]\nWoynarowska B, Edukacja zdrowotna w szkole w Polsce. Zmiany w\nostatnich dekadach i nowa propozycja. Probl Hig Epidemiol 2008,\n89(4): 445-452<\/p>\n\n\n\n

    \n[2]\nWo\u0142owski\nT, Jankowska M. Wybrane aspekty zachowa\u0144 zdrowotnych m\u0142odzie\u017cy\ngimnazjalnej. Cz\u0119\u015b\u0107 I. Zachowania m\u0142odzie\u017cy zwi\u0105zane z\nod\u017cywianiem. Probl Hig Epidemiol 2007, 88(1): 64-68<\/p>\n\n\n\n

    \n[3]\nZalewska M, Maciorkowska E. Rola edukacji \u017cywieniowej w populacji\ndzieci i m\u0142odzie\u017cy. Med Og Nauk Zdr. 2013; 19(3): 375\u2013378<\/p>\n\n\n\n

    \n[4]\nWrona-Wolny W, Makowska B, Opinie student\u00f3w\n\u2013 przysz\u0142ych nauczycieli wychowania fizycznego dotycz\u0105ce\nrealizowanych przez nich zaj\u0119\u0107 z edukacji zdrowotnej w szkole.\nHygeia Public Health 2011, 46(4): 477-483 \n<\/p>\n\n\n\n

    \n[5]\nZadarko-Domaradzka M, Mat\u0142osz P, Warcho\u0142 K. Edukacja zdrowotna w\nszkolnej praktyce procesu wychowania fizycznego. Probl Hig Epidemiol\n2014, 95(3): 673-678<\/p>\n\n\n\n

    \n[6]\nMickley KL, Sigler AN, Burhart P, Promoting Normal Development and\nSelf-Efficacy in School-Age Children Managing Chronic Conditions.\nNursing Clinics of North America 2013, 48(2):319-28<\/p>\n\n\n\n

    \n[7]\nLinkova M, Kimakova T, Link R, Specific factors of quality of life\nin children with diabetes mellitus. School and Health 2011, 21,\nEducation and Healthcare<\/p>\n\n\n\n

    \n[8]\nGaw\u0142owicz K, Krzy\u017cniak A, Wp\u0142yw cukrzycy typu 1 u dziecka na\nfunkcjonowanie rodziny. Probl Hig Epidemiol 2009, 90(1): 72-77<\/p>\n\n\n\n

    [9] Stefanowicz A, Brandt A, My\u015bliwiec M, Balcerska A, Edukacja zdrowotna w cukrzycy typu 1. Problemy Piel\u0119gniarstwa 2011; 19 (3): 411\u2013415<\/p>\n\n\n\n

    \n[10]\nWillis T., Diabetes: A medical odyssey, New York, Tuckahoe, 1971, 95.<\/p>\n\n\n\n

    \n[11]\nRichardson J.T.E.: Cognitive function in diabetes mellitus, Neurosci\nBiobehav Rey 2006, 26.<\/p>\n\n\n\n

    \n[12]\nUstawa o rehabilitacji zawodowej i spo\u0142ecznej oraz zatrudnianiu os\u00f3b\nniepe\u0142nosprawnych (Dz.U. 2008 nr 14, poz. 2)<\/p>\n\n\n\n

    \n[13]\nRozporz\u0105dzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia, 27 sierpnia 2012\nr. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz\nkszta\u0142cenia og\u00f3lnego\nw poszczeg\u00f3lnych\ntypach szk\u00f3\u0142 (Dz. U. 2012, nr 9 poz.977)<\/p>\n\n\n\n

    \n[14]\nRozporz\u0105dzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31\nstycznia 2015 r. zmieniaj\u0105ce rozporz\u0105dzenie w sprawie ramowych\nstatut\u00f3w\nprzedszkola i szko\u0142y publicznej (Dz. U. 2015, Nr 10, poz. 90)<\/p>\n\n\n\n

    \n[15]\nRozporz\u0105dzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 lutego 2017r. w\nsprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz\nkszta\u0142cenia og\u00f3lnego\nw poszczeg\u00f3lnych\ntypach szk\u00f3\u0142 (D.U.2017 poz. 356).<\/p>\n\n\n\n

    \n[16]\nS\u0142ownik j\u0119zyka polskiego, praca zbiorowa, PWN, Warszawa 2014, s.\n198<\/p>\n\n\n\n

    \n[17]\nhttp:\/\/www.keizp.pan.pl\/index.php?option=com_content&view=article&id=74&Itemid=171<\/a><\/p>\n\n\n\n

    \n[18]\nhttp:\/\/naukawpolsce.pap.pl\/aktualnosci\/news%2C459642%2Cprawie-czterokrotny-wzrost-zachorowan-na-cukrzyce-w-latach-1980-2014.html<\/a><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

    EDUKATOR ZDROWOTNY JAKO ASYSTENT OSOBY NIEPE\u0141NOSPRAWNEJ W PLAC\u00d3WKACH NAUCZANIA POWSZECHNEGO W POLSCE Barbara Kucharska, Fundacja DIABECIAKI, 90-562 \u0141\u00f3d\u017a, ul. \u0141\u0105kowa 11, e-mail: prezes@diabeciaki.pl STRESZCZENIE Edukacja ukierunkowana na potrzeby zdrowotne uczni\u00f3w niepe\u0142nosprawnych w wyniku choroby...<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":1301,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[16],"tags":[],"class_list":["post-1297","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-dla-rodzicow"],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/diabeciaki.pl\/index.php?rest_route=\/wp\/v2\/posts\/1297","targetHints":{"allow":["GET"]}}],"collection":[{"href":"https:\/\/diabeciaki.pl\/index.php?rest_route=\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/diabeciaki.pl\/index.php?rest_route=\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/diabeciaki.pl\/index.php?rest_route=\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/diabeciaki.pl\/index.php?rest_route=%2Fwp%2Fv2%2Fcomments&post=1297"}],"version-history":[{"count":5,"href":"https:\/\/diabeciaki.pl\/index.php?rest_route=\/wp\/v2\/posts\/1297\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":1790,"href":"https:\/\/diabeciaki.pl\/index.php?rest_route=\/wp\/v2\/posts\/1297\/revisions\/1790"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/diabeciaki.pl\/index.php?rest_route=\/wp\/v2\/media\/1301"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/diabeciaki.pl\/index.php?rest_route=%2Fwp%2Fv2%2Fmedia&parent=1297"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/diabeciaki.pl\/index.php?rest_route=%2Fwp%2Fv2%2Fcategories&post=1297"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/diabeciaki.pl\/index.php?rest_route=%2Fwp%2Fv2%2Ftags&post=1297"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}