Co to jest świadczenie wspierające? Od kiedy będzie obowiązywać?
Od 2024 roku będzie dostępne nowe świadczenie – wspierające. Będzie skierowane bezpośrednio do osób z niepełnosprawnością, a nie do ich opiekunów. Jak będzie można je uzyskać? Ile wyniosą wypłaty? Co ze świadczeniem pielęgnacyjnym?
Świadczenie wspierające ma pomóc osobom z niepełnosprawnościami mającymi potrzebę wsparcia – to pomoc finansowa, która ułatwi częściowe pokrywanie wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych tych osób.
Kto dostanie świadczenie wspierające
Nowe świadczenie będzie przysługiwać osobom, które ukończyły 18. rok życia. Nie będzie mieć znaczenia dochód osiągany przez osobę z niepełnosprawnościami. Ma być ono nieopodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a za osobę pobierającą świadczenie będą opłacane składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Nie otrzyma świadczenia wspierającego osoba niepełnosprawna, jeżeli przebywa np. w domu pomocy społecznej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym czy też została umieszczona w zakładzie karnym lub schronisku dla nieletnich.
Jak otrzymać świadczenie wspierające
Świadczenie wspierające nie będzie przyznawane „z automatu” osobie z niepełnosprawnościami. Trzeba będzie złożyć wniosek. Najpierw wniosek o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia, a następnie wniosek o wypłatę świadczenia.
Jak ustalić potrzebę wsparcia
Osoby z niepełnosprawnością będą mogły składać wnioski o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia od stycznia 2024 r. Ocena poziomu potrzeby wsparcia będzie dokonywana przez specjalne zespoły składające się ze specjalistów odpowiednio przygotowanych do jej wykonywania. Będzie dokonywana w miejscu zamieszkania osoby niepełnosprawnej lub – na jej wniosek – w miejscu zorganizowanym przez zespół oceniający. Będzie uwzględniała każdy aspekt funkcjonowania osoby niepełnosprawnej, w tym wpływ konieczności stosowania technologii wspierających na jej funkcjonowanie czy sposób radzenia sobie z jej zachowaniami.
Świadczenie pielęgnacyjne 2024. Będą zmiany
Ustalenie poziomu potrzeby wsparcia nie jest związane z koniecznością uzyskania nowego lub zmiany posiadanego orzeczenia o niepełnosprawności lub jej stopniu. W czasie wykonywania oceny potrzeby poziomu wsparcia nie będzie dokonywana również żadna weryfikacja posiadanego orzeczenia.
Ustalenie poziomu potrzeby wsparcia będzie dokonywane odrębną od orzeczenia decyzją, dla której funkcjonować będzie stosowna procedura zgłaszania zastrzeżeń co do jej wyniku, w tym prawo do jej weryfikacji przez sąd. Dlaczego nie będzie się korzystać z zapisów orzeczeń wydanych do tej pory? Ponieważ dotychczasowe orzeczenia są w dużym stopniu wydawane w oparciu o dokumentację medyczną. Poziom potrzeby wsparcia będzie ustalany na podstawie bardziej precyzyjnych kryteriów oceny, związanych z funkcjonowaniem osoby, wg ujednoliconego kwestionariusza opartego na wystandaryzowanym narzędziu, uwzględniającym kryteria stosowane w Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF) wydane przez Światowa Organizację Zdrowia (WHO). Ocena obejmuje funkcjonowanie człowieka i uwzględnia potrzeby wynikające z każdego rodzaju niepełnosprawności – fizycznej, sensorycznej, mentalnej czy poznawczej.
Jak złożyć wniosek o świadczenie wspierające
Wnioski o wypłatę świadczenia będzie można składać po uzyskaniu oceny, z zastrzeżeniem, że co do zasady w 2024 r. świadczenie będzie wypłacane wyłącznie osobom, które uzyskały najwięcej punktów (nie dotyczy to osób z niepełnosprawnościami, na które ich opiekunowie, co najmniej w dniu 1 stycznia 2024 r., pobierali dotychczasowe świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy, zasiłek dla opiekuna lub świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach – w przypadku takich osób z niepełnosprawnościami uzyskanie przez nie co najmniej 70 pkt w decyzji o poziomie potrzeby wsparcia, już od 1 stycznia 2024 r. będzie uprawniać do otrzymywania świadczenia wspierającego).
Świadczenie wspierające będzie wypłacał Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wnioski do ZUS składa się wyłącznie w formie elektronicznej.
Przyznanie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych świadczenia wspierającego nie wymaga wydania decyzji, co reguluje art. 13. 1. Ustawy.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych udostępni osobie ubiegającej się o świadczenie wspierające informację o przyznaniu go oraz o zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego na jej profilu informacyjnym, utworzonym w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Istnieje też możliwość, że informacje te mogą zostać przesłane przez ZUS osobie ubiegającej się o świadczenie wspierające na wskazany we wniosku adres poczty elektronicznej lub numer telefonu.
Nawet jeśli informacja o przyznaniu świadczenia wspierającego nie zostanie odebrana, nie wstrzyma to jego wypłaty.
Więcej o tym, jakie dane trzeba umieścić we wniosku: Świadczenie wspierające 2024
Ile wyniesie świadczenie wspierające
Kwota otrzymywanego świadczenia wspierającego będzie powiązana z wysokością renty socjalnej, której aktualna wysokość w roku 2023 po waloryzacji wynosi 1588,44 zł miesięcznie brutto. W 2024 roku będzie – jak co roku – waloryzowana.
Świadczenie wspierające przysługuje w wysokości od 40 proc. do 220 proc. renty socjalnej – w zależności od poziomu potrzeby wsparcia. Tak więc w zależności od oceny w skali potrzeby wsparcia kwoty przykładowe w 2023 r. wynoszą od 635 zł zł do 3494 zł miesięcznie brutto.
Decyzje ustalające poziom potrzeby wsparcia będą wydawane przez wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności na wniosek osób niepełnosprawnych.
Świadczenie w wysokości:
- 220 proc. renty socjalnej otrzyma osoba z niepełnosprawnościami jeżeli potrzebę wsparcia określono na poziomie od 95 do 100 punktów
- 180 proc. renty socjalnej, gdy potrzebę wsparcia określono na poziomie od 90 do 94 punktów
- 120 proc. renty socjalnej, gdy potrzebę wsparcia określono na poziomie od 85 do 89 punktów
- 80 proc. renty socjalnej, gdy potrzebę wsparcia określono na poziomie od 80 do 84 punktów
- 60 proc. renty socjalnej, gdy potrzebę wsparcia określono na poziomie od 75 do 79 punktów
- 40 proc. renty socjalnej, gdy potrzebę wsparcia określono na poziomie od 70 do 74 punktów.
Przy ustalaniu potrzeby wsparcia w formie punktów pod uwagę będzie brana m.in. zdolność danej osoby do samodzielnego wykonywania określonych czynności lub zadań związanych z codziennym funkcjonowaniem, jej wiek.
Świadczenie pielęgnacyjne nie znika
Istnieje możliwość zachowania starego systemu, który obejmuje zasiłek pielęgnacyjny. W tym przypadku opiekunowie będą mogli dorabiać, ale dochód nie może przekraczać 50 proc. minimalnego wynagrodzenia. Jest to kwota około 20 000 zł rocznie. Ta kwota podlega jednak dyskusjom.
Więcej o tym, jak uzyskać świadczenie pielęgnacyjne. Jaka to kwota?
Praca dla opiekuna osoby niepełnosprawnej
Od 2024 roku wprowadza się też istotną zmianę, polegającą na możliwości podjęcia pracy bez ograniczeń dla opiekunów dzieci do 18. roku życia. Po 18. roku życia możliwe już będzie ubieganie się o świadczenie wspierające. Co ważne, opiekunowie oraz osoby z niepełnosprawnością będą mogli wspólnie podjąć decyzję o pozostaniu przy świadczeniu pielęgnacyjnym według starych zasad.
Jeżeli taka będzie ich decyzja, opiekunowie i tak będą mogli podjąć dodatkową pracę, ale dochód nie będzie mógł przekraczać około 20 000 zł rocznie. Należy jednak podkreślić, że kwota ta podlega jeszcze dyskusjom.
Świadczenie pielęgnacyjne będzie przysługiwało na każde uprawnione dziecko z niepełnosprawnością w rodzinie, a nie tylko na jedno. Opiekun pobierający świadczenie pielęgnacyjne będzie miał możliwość dorabiania bez limitu.
Od kiedy będzie wprowadzane świadczenie wspierające
W pierwszym roku obowiązywania ustawy, czyli w roku 2024 – świadczenie wspierające ma być będzie dostępne dla osób niepełnosprawnych z najwyższym ustalonym poziomem potrzeb wsparcia. Obejmie ok. 50 tys. osób. W kolejnym roku obowiązywania ustawy świadczenie wspierające będzie dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami ze średnim poziomem potrzeb wsparcia i obejmie kolejne 150 tys. osób. Natomiast od 1 stycznia 2026 r. – świadczenie wspierające będzie dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami z najniższym poziomem potrzeb wsparcia i obejmie ok. 300 tys. osób.
